Tendrel

de grondslag van Unity in Duality

Boeddhistische psychologie en filosofie kent een ander paradigma dan in het westen gebruikelijk is. In dit paradigma staat het Tibetaanse begrip tendrel centraal. Letterlijk betekent tendrel ”bestaan in onderlinge afhankelijkheid” en het verwijst onder andere naar het inzicht  het boeddhisme en andere oosterse filosofieën dat onze ervaring van de werkelijkheid, onze waarneming, afhankelijk is van onze staat van zijn. Dit betekent dat als we onszelf in een goede staat van zijn kunnen brengen onze ervaring van de werkelijkheid mee transformeert. Kortom, we hebben grote invloed op hoe onze werkelijkheid ontstaat en aan ons verschijnt.

Tendrel

Het concept tendrel kan worden uitgelegd aan de hand van drie paar onderling afhankelijke begrippen: subject-object, lichaam-geest en materie-energie. Deze paren vormen tegengestelde polen die niet zonder elkaar kunnen bestaan en in onderlinge afhankelijkheid functioneren.

Subject – Object

De boeddhistische psychologie kan niet begrepen worden zonder haar filosofische grondslagen. Een essentieel basisprincipe is dat het object van onze ervaring (onze werkelijkheid) niet los bestaat van het ervarende subject (de geest). Subject en object worden beschouwd als onderling afhankelijk. Het subject ervaart het object onder meer door middel van de zintuigen, de conceptuele geest en via het vermogen om te voelen. Hoe we onze capaciteiten op deze niveau’s inzetten, bepaalt hoe we het object ervaren. Door sturing te geven aan dit proces kunnen we onze ervaring beïnvloeden.

Lichaam – Geest

Dit principe van onderlinge afhankelijkheid is er op gericht om de aard en het functioneren van de geest te doorgronden in al zijn verschillende staten van ervaring.  Geestelijke ervaringen worden niet als een geïsoleerd fenomeen gezien. Lichaam en geest vormen een samenspel dat bepalend is op alle lagen van onze ervaring. Dit geldt voor zowel de dagelijkse ervaring als op het niveau van onze meer subtiele werkelijkheden. In de alledaagse ervaring worden lichaam en geest als gescheiden ervaren terwijl op subtieler niveau lichaam en geest steeds meer als een geheel worden beleefd. Doordat er geen geest kan bestaan zonder een overeenkomstig lichaam en vice versa, op alle niveaus van ons functioneren, is het lichaam ook een belangrijke ingang tot die verschillende werkelijkheden.

Materie – Energie

Volgens de metafysica van tendrel komt materie voort uit het samengaan van vier fundamentele “energie-oorsprongen”, ook elementaire krachten genoemd. De zienswijze daarbij is dat energie zowel de basis van materie vormt als dat materie doordrongen is van energie. Vanuit deze energiebron is er op elk tijdsmoment een voortdurend proces gaande waarin alle vorm/materie ontstaat, bestaat en weer vergaat. Verandering en uitwisseling – de basis van al het bestaan – zijn enkel mogelijk doordat alles wat vorm heeft doortrokken is van energie. Op die manier kan in het kader van de onderlinge afhankelijkheid van materie en energie ook de onderlinge afhankelijkheid van subject-object en lichaam-geest begrepen worden. Ons solide lichaam is onscheidbaar van onze eigen energetische basis waaruit ook de geest ontstaat. Op dezelfde wijze is alles in het universum onscheidbaar van de elementaire krachten waarin dat alles tot uitdrukking komt.

terug naar Home